DREMPELS VERLAGEN
Wat in 2012 begon met een spontane klik tussen Evalien Verschuren, coördinator van CJG Beijum en Ellen Loykens is uitgegroeid tot een vruchtbare en hoopvolle samenwerking. Evalien zocht vanuit het Centrum voor Jeugd en Gezin naar nieuwe en meer effectieve vormen van hulp. Hulpverleners die oog hebben voor de situatie van onze cliënten. Hulpverleners die mijn vragen niet meteen beantwoorden met een folder met hun ongetwijfeld fantastische aanbod, maar beginnen met luisteren, zonder te oordelen. Nieuwsgierige hulpverleners, die hun kennis inbrengen in dienst van de mensen, die hier over de vloer komen. Iedereen zegt maatwerk te leveren, de cliënt centraal te stellen; maar Molendrift doet het, zo blijkt. Twee weken na dat eerste contact tussen Evalien en Ellen meldde Haike Jacobs zich als hulpverlener vanuit Molendrift. Remzi Karadayi sloot zich daar later bij aan. Twee hulpverleners met een GGZ-achtergrond, wat levert dat in Beijum op? Zien wij hier de toekomst van de jeugdzorg: zorg op maat, op de juiste plek en door de juiste professional. Geen over- of onderbehandeling en minder beroep op ‘zwaardere hulp’ zoals iedereen het graag ziet? Lees hun ervaringen.
Evalien over doen wat werkt
Een van de prettige dingen van Molendrift is dat ze complexe problemen terug kunnen brengen tot eenvoudige en praktische oplossingen. Hier in Beijum komen ook mensen die in een ingewikkelde situatie zitten, de zogenaamde meervoudige, complexe problematiek. Het gaat er dan niet om ieder gezinslid apart te diagnosticeren, van adviezen te voorzien en in een traject te stoppen. Dan haakt iedereen af. Je praat met de mensen en kijkt wat haalbaar is, wat de eerste stap is die hun vooruit helpt. Hulp die realistisch is en de mensen in het proces meeneemt. Je legt contact en van daaruit werk je verder. En als je daarvoor thuis eerst moet helpen opruimen, omdat de boel een onoverzichtelijke puinhoop is geworden, dan begin je daar.
Aansluiten, zonder oordeel
Onbewust hebben we allemaal onze eigen normen over wat een goede opvoeding is. Natuurlijk vinden we dat elk kind ’s ochtends gezond moet ontbijten, op tijd naar school moet, de haren gewassen, de kleren schoon, dat het niet teveel moet drinken en liever ook niet blowen, op tijd naar bed, noem maar op. En natuurlijk zal dat vast allemaal beter zijn voor elk kind, maar dat wil niet zeggen dat dit ideaal overal en voor iedereen haalbaar is. Goed luisteren en kijken en het gesprek met ouders open aangaan, los van die normen, is een voorwaarde om überhaupt hulp te kunnen bieden. Aansluiten bij het gezin, vragen wat zij kunnen en willen doen, stap voor stap in plaats van alles tegelijk. Door te kiezen voor haalbare doelen, creëer je rust en dat maakt weer dat een gezin ruimte krijgt om na te denken. Ruimte ook om volgende stappen te kunnen nemen. Haike en Remzi nemen die houding mee naar het CJG en laten zien hoe dat in de praktijk werkt.
Lage drempel
Haike en Remzi zijn elk een vaste dag in de week op het CJG en verder zoals het uitkomt. Cliënten en vrijwilligers, die hier ook rond lopen kennen hun gezicht. Als dat nuttig lijkt, kan ik dus tegen iemand zeggen, praat eens met Haike of Remzi. Dat klinkt een stuk gemakkelijker dan: misschien moet je een afspraak maken met onze psycholoog. De drempel is laag, wat erg belangrijk is voor met name die groep mensen, die met hun rug naar de hulpverlening en andere instanties staat. Zo lukt het ons mensen te bereiken, die al lang waren afgehaakt. Ook de huisartsen in onze wijk maken gebruik van deze laagdrempelige benadering. Zij sturen mensen met uiteenlopende problemen door naar het CJG, waar ze hun vragen eerst aan ons kwijt kunnen, hun problemen bespreken. Een informele aanpak, die onnodig onderzoek en overbodige bureaucratie voorkomt. Haike en Remzi gaan op vraag mee op huisbezoek en dragen hun kennis en vaardigheden zo over op andere medewerkers. Veel vragen worden ook tussendoor gesteld. Hun aanwezigheid, het informele contact, maakt dat de samenwerking soepel, bijna organisch verloopt. En natuurlijk nemen zij ook mensen in behandeling, soms hier, soms terug op Molendrift, als dat beter werkt. De ernst van de hulpvraag is daarbij niet de maatstaf, maar de inschatting van de vraag. Is deze bij Remzi of Haike op de juiste plek, zijn zij de juiste persoon? Zorgt de professionele hulp, die zij kunnen bieden, er op dat moment voor dat problemen niet uit de hand lopen. Kunnen zij het gezin die ondersteuning bieden, die hen weer verder helpt. Op tijd zijn, is de kunst, we willen het paard niet achter de wagen spannen.
Remzi over succes als motivatie
Hulpverlenen is niet koken volgens het recept uit een kookboek. Wat bij de ene persoon werkt, hoeft bij een ander niet aan te slaan. Mensen verschillen en situaties verschillen ook steeds. Maar hulpverlenen is wel degelijk iets anders dan maar een beetje luisteren en je gevoel volgen. Molendrift heeft een schat aan kennis én ervaring met die kennis. In een eerste fase luisteren wij, wat is de vraag, wat wil iemand bereiken? Vervolgens kijken we wat en wie daar voor nodig zijn. Een kind staat nooit op zichzelf. Het is daarom altijd verstandig zijn omgeving in de behandeling te betrekken. Vervolgens kijken we samen naar een geschikte behandeling. Welke methode, welk programma sluit aan bij de vraag? Wat heeft de meeste kans van slagen in de situatie van deze mensen? Met welke eerste stap zijn zij geholpen. Wij leunen op onze kennis, maar passen de gekozen methode of werkvorm aan op de cliënt. Wij nemen hem mee in dat keuzeproces, omdat we weten dat succes halen belangrijk is. Niets motiveert meer dan ontdekken dat iets wel lukt.
Kortdurend & effectief
Vanuit een groep op het CJG kwam de vraag naar een goede behandeling voor angststoornissen. Natuurlijk ben ik daar op ingesprongen en heb ik vertelt wat wij er van weten. Belangrijker waren de eerste vragen, die onmiddellijk bij mij zelf op kwamen. Om wie gaat het, waar heeft zijn angst mee te maken, wanneer heeft hij er last van? Dan valt het kwartje, want dan snapt iedereen meteen dat er niet één oplossing is voor angststoornissen, maar dat de persoon er toe doet. Elke keer weer. Je luistert en kijkt en kiest samen voor een manier die past bij de situatie en de persoon. Zo kort mogelijk, zo effectief mogelijk.
Complex & effectief
Bij meer ingewikkelde situaties is onze aanpak in principe niet anders. Neem het volgende gezin. Moeder heeft verslavingsproblemen, vader is werkloos en depressief en staat voor de taak om drie kinderen op te voeden. Een van de kinderen spijbelt van school en is aangemeld bij de leerplichtambtenaar. Bureau Jeugdzorg dreigt met uithuisplaatsing. De druk op de ouders is dus groot. Ook hier luisteren we eerst naar de ouders en de kinderen. Moeder bleek bereid zich aan te melden voor verslavingszorg, vader zocht hulp voor zijn depressie. Alle kinderen gingen naar dezelfde basisschool, waar de aandacht die er al voor de kinderen was, werd uitgebreid. Het gezin kreeg thuis, ’s ochtends en ’s avonds, gespecialiseerde thuishulp. Tijdens de spitsuren, zeg maar. Hierdoor keerde de structuur terug in het dagelijkse leven, een overzichtelijk dagritme. Er werd weer gelachen aan de eettafel. De kinderen fleurden op en daarmee de ouders. Wij kunnen het wel, zei moeder al na de eerste vier weken. Na drie maanden, bleek de hulp thuis inderdaad niet meer nodig. Het is geen modelgezin geworden en af en toe valt moeder terug in haar verslaving. Het voordeel nu is dat vader in dat geval onmiddellijk aan de bel trekt. Hij houdt contact en vraagt wat hij op dat moment nodig heeft. Een behandeling is dus eigenlijk nooit afgesloten, er is altijd een noodplan; dat voornamelijk zegt: neem op tijd contact op, als je het alleen niet meer redt.
Haike over maatwerk
Wanneer ik kan, schuif ik aan bij de lunch op het CJG of neem ik plaats in de huiskamer. Je ziet de mensen, je proeft de sfeer en jij wordt Haike in plaats van die mevrouw van Molendrift. Als mij dat gevraagd wordt ga ik mee op huisbezoek, zonder me meteen af te vragen of de uren declarabel zijn voor Molendrift. Natuurlijk moet mijn inzet voldoende betaald worden, maar Molendrift laat ons in onze eigen verantwoordelijkheid. Bij elke vraag maak ik een afweging als professional, is mijn inzet op zijn plaats, brengt het de oplossing voor deze cliënt dichterbij. Een persoonlijke afweging, die los staat van de organisatie waar ik werk.
Mensen voorop
Ik heb voorlichting gegeven bij de Schatkamer, een plek voor opvang van kinderen. Het ging over de vraag wat je doet als je kind last heeft van boze buien en vaak explodeert. Ik vertel dan wat ik weet over de ontwikkeling van kinderen en hoe je gedrag kan beïnvloeden. Ik laat ook zien hoe Molendrift met de thermometer werkt.Een bekende en beproefde methode, die gebruikt wordt om kinderen te leren hun gevoelens te herkennen en zelf te reguleren. Staat de thermometer op groen, dan ben je blij en ontspannen, rood dan ontplof je en oranje is het deel waarin je onrustig bent. Bij Molendrift krijgt elk kind zijn eigen thermometer. Hij benoemt de situaties en gevoelens die daarbij horen in eigen woorden. Hij zet zelf de streepjes op de thermometer en zo wordt het zijn eigen, unieke thermometer. Dit bedoelen we bij Molendrift met maatwerk, het middel afstemmen op de cliënt, zijn situatie. Sterker nog, die thermometer werkt niet bij iedereen en dus zoek je dan naar een ander middel, dat wel werkt. De methode is nooit zaligmakend, je zoekt naar manieren en werkwijzen, die aansluiten bij wat iemand kan en nodig heeft, op dat moment.
Eigen doelstelling
Mensen zijn allergisch voor betutteling. Kom je ergens binnen en vertel je vervolgens wat jij allemaal belangrijk vindt en hoe het allemaal zou moeten, dan zul je snel weer buiten staan. Mensen accepteren die hulp, die hen verder brengt in hun eigen doelstellingen. Je kan een jongen die veel blowt uitleggen wat het met zijn hersenen doet, maar je kan hem niet verbieden te blowen. Als zijn wens is dat hij liever thuis blowt, waar zijn vader dit juist verafschuwt, dan is daar geen kant en klare oplossing voor. Ik probeer zijn perspectief te verleggen. Wat wil je bereiken? Wil je je school afmaken? Wil je later nog verder leren? Welk werk zou je willen doen? Ik daag hem uit. De afloop weet ik nog niet, maar ik heb ze wel om de tafel gekregen; vader en zoon. Ze willen meer van elkaar weten: waarom doen ze de dingen, zoals ze ze doen; wat beweegt hen? Ik zit erbij en ben erg benieuwd naar de uitkomst. Waar willen ze naar toe? Wat kunnen ze afspreken?
Verantwoordelijkheid nemen
Soms zijn er risico’s. Kinderen worden geslagen of verwaarloosd. Dat kun je nooit accepteren. Maar ook hier kun je verschillend reageren. Je kan de risicolijst afvinken en het zekere voor het onzekere nemen en op een maatregel aansturen. Of je kan je verantwoordelijkheid als hulpverlener nemen, eisen stellen en dat in een open gesprek naar voren brengen. Als jij, als moeder, je kinderen thuis wilt houden, dan betekent dat nu, dat je afstand neemt van je partner, hij zal het huis uit moeten. Een voorbeeld uit de praktijk. Daar werd gehoor aan gegeven. Sterker nog, vader meldde zichzelf bij het CJG met de vraag hoe hij de scheiding en verhuizing moest regelen. En dat kan alleen, omdat wij dit gezin al kenden, contact met ze hadden opgebouwd. Een sterk contact, gebaseerd op respect en vertrouwen, waardoor de risico’s voor de kinderen op tijd konden worden opgevangen.